Resumo
Este texto analisa os sentidos da formação acadêmica e do trabalho para estudantes dos mestrados na área da Educação – Brasil e Espanha. Esta representação está atualmente marcada por instabilidades que se configuram como turbulência, flexibilidade e impermanência nas trajetórias estudantis e laborais, isto não quer dizer que o trabalho não seja uma esfera importante na vida dos indivíduos, mas ganha novas dimensões. É visível a própria diversidade que caracteriza o mercado de trabalho atualmente no Brasil e Espanha, diferenciando situações vividas por jovens e adultos. A metodologia da investigação é qualitativa e a estratégia de coleta de informações é o grupo focal. Divide-se em duas fases, a primeira individual e a segunda discussão mista. Os resultados demostram que os sentidos do trabalho atribuídos pelos estudantes aparecem de forma ambivalente, oscilando entre seus projetos de futuro e a insegurança, frente à distinta realidade de ambos os países.
Referências
ALBORNOZ, Suzana. O que é trabalho. São Paulo: Brasiliense, 1994.
ALFARO, Ignacio. La respuesta organizativa y metodológica de la universidad ante uma nueva tipología de estudiantes. Madrid: Dirección General de Universidades, 2009.
AMARAL, Rosana Aparecida do. A. O sentido do trabalho: visões de um problema nos séculos XIX e XX. 2009. 158f. (Dissertação de Mestrado) – Faculdade de Filosofia, Letras e Ciências Humanas, Universidade de São Paulo. São Paulo, 2009.
AQU Catalunya. Universitat i Treball a Catalunya 2011. Estudi de la inserció laboral de la població titulada de las universitats catalanes. Barcelona: AQU Catalunya 2011. Disponível em: http://www.aqu.cat/doc/doc_14368286_1.pdf. Acesso em: 9 jul. 2012.
ARIÑO-VILLARROYA, Antonio; LLOPIS-GOIG, Ramón. (Coord..). ¿Universidad sin clases?: Condiciones de vida de los estudiantes universitarios en España (EUROSTUDENTIV): 2011 [recurso eletrônico]. Madrid: Ministerio de Educación, 2011. Disponível em: https://sede.educacion.gob.es/publiventa/descargas.action?f_codigo=14909&codigoOpcion=3. Acesso em: 15 jul. 2012.
BENDASSOLLI, Pedro Fernando. Trabalho e identidade em tempos sobrios: insegurança ontológica na experiência atual com o trabalho. Aparecida, SP: Ideias & Letras, 2007.
BURNIER, José Roberto. Estrangeiros aumentam busca de empregos no Brasil para fugir de crise. [recurso eletrônico]. Jornal O Globo, 16/01/2012. http://g1.globo.com/jornal-da-globo/noticia/2012/01/estrangeiros-aumentam-busca-de-empregos-no-brasil-para-fugir-
de-crise.html. Acesso em: 12 ago. 2012.
BRASIL. Ministério da Educação. Plano Nacional de Pós-Graduação – PNG (2005-2010). [recurso eletrônico]. Brasília: CAPES, dezembro de 2004. Disponível em: http://www.anped.org.br/forpred_doc/PNPG_2005_2010.pdf. Acesso em 5 de maio de 2012.
BRASIL. Ministério da Educação. Plano Nacional de Pós-Graduação – PNPG (2011-2020) [recurso eletrônico]. Brasília: CAPES, dezembro de 2010. Disponível em: http://www.capes.gov.br/sobre-a-capes/plano-nacional-de-pos-graduacao/pnpg-2011-2020. Acesso em 4 de março de 2012.
ESPANHA. Ministerio de Educación. Avance de la estadística de estudiantes universitario. Madrid: Ministerio de Educación de España, 2008-2011. Disponível em: http://www.educacion.gob.es/horizontales/estadisticas/universitaria/alumnado.html. Acesso em: 2 jul. 2012.
ESPANHA. Ministerio de Educación. La estrategia universidad 2015, contribución de la Universidad al progreso socioeconómico español. Madrid: Ministerio de Educación - Secretaria General de Universidades, octubre 2010. Disponível em: http://www.educacion.gob.es/dctm/eu2015/2011-estrategia-2015-espanol.pdf?documentId=0901e72b80910099. Acesso em: 9 jul. 2012.
FIGUERA-GAZO, Maria Pilar. La inserción del Universitario en el mercado de trabajo. Barcelona: Ediciones Universidad de Barcelona, 1996.
FIGUERA-GAZO, Maria Pilar et al. L’èxit de les trajectòries formatives obligatòries i postobligatòries en contextos multiculturals. Recerca i Immigració. Col.lecció Ciutadania i Immigració, Barcelona, n.1, p.13-31, 2008.
FIGUERA-GAZO, Maria Pilar; TORRADO-FONSECA, Mercedes. El contexto académico como factor diferenciador en la transición a la universidad. Contrapontos, Itajaí, v.13, n.1, p.33-41, 2013.
GIMENO-SACRISTÁN, José. La transición a la educación secundaria. Madrid: Morata, 1996.
GIMENO-SACRISTÁN, José. O aluno como invenção. Porto Alegre: ARTMED, 2003.
GOODMAN, Jewelry; SCHLOSSBERG, Nancy K.; ANDERSON, Michel. L. Counseling adults in transition: linking practice with theory. 3.ed. New York: Springer Publishing Company, 2006.
KUENZER, Acácia Zeneida. Políticas de inclusão pelo trabalho, cultura e etnia. In: COLÓQUIO INTERNACIONAL DA CÁTEDRA UNESCO-UNISINOS DE DIREITOS HUMANOS, 2., 2005, São Leopoldo. Anais de... São Leopoldo: UNISINOS, 2005. p. 1-15
KRAUSE, Kerri-Lee; COATES, Hamish. Students’ engagement in first‐year university. Assessment & Evaluation in Higher Education, Abingdon (UK), v.33, n.5, p.493‐505, 2008.
LARA, Xico. Trabalho, educação, cidadania: reflexões a partir de educação entre trabalhadores. Rio de Janeiro: Capina/Ceris/Mauad, 2003.
LENT, Robert W. Toward a unifying theoretical and practical perspective on well-being and psychosocail adjustement. Journal of Counseling Psychology, Washington, DC, v.51, p.482-509, 2004.
LENT, Robert W.; BROWN, Steven D. Integrating person and situation perspectives on work satisfaction: A social-cognitive view. Journal of Vocational Behavoir, Philadelphia, v.69, n.1, p.236-247, 2006.
MARX, Karl. Manuscritos econômicos-filosóficos. Lisboa: Edições 70, 1989.
MARX, Karl. O capital. In: MARX, Karl. Teoria da mais-valia: história crítica do pensamento econômico. Rio de janeiro, Civilização Brasileira, 1980. v.1
MOROSINI, Marília Costa. A pós-graduação no Brasil: formação e desafios. Revista Argentina de Educación Superior: RAES, Buenos Aires, v.1, n.1, p.125-152, 2009.
PAIS, José Machado. Ganchos, tachos e biscates: jovens, trabalho e futuro. Porto: Ámbar, 2005.
POCHMANN, Márcio. Educação e rendimento do trabalho. Revista Forum, São Paulo, v.1, n.35, p.35-42, 2006.
RIVERIN-SIMARD, Danielle. Career development in a changing context in the second part of working life. In: COLLIN, A. ; YOUNG, R. (Ed.). The future of career. Cambrigde,: Cambrigde University, 2000. P.115-130.
RODRÍGUEZ-MORENO, Maria Luisa et al. De los estudios universitarios al mundo del trabajo: la construcción del proyecto profesional. Barcelona: Universitat de Barcelona, 2008.
SAVICKAS, Mark. et al. Life-designing: a paradigm for career construction in the 21st century. Journal of Vocational Behavior, Philadelphia, v.75, n.1, p. 339-250, 2009.
YORKE, Mantz; LONGDEN, Bernard. The first-year experience of higher education in the UK. York, UK: The Higher Education Academy, 2008.
A ETD - Educação Temática Digital utiliza a licença do Creative Commons (CC), preservando assim, a integridade dos artigos em ambiente de acesso aberto.